Açıklama: Nobel ödüllü Abdulrazak Gurnah'ın mülteci deneyimi üzerine yazdığı yazının önemi

Abdulrazak Gurnah'ın kitaplarının çoğu, yer değiştirme ve yabancılaşma ile uzlaşmaya çalışan, tutundukları toplumlara ve kültürlere bakan Afrikalı Arap kahramanları içeriyor.

Gurnah'nın yazıları göçmen deneyimini ve sürgünün ve kaybın kimlikleri ve kültürleri nasıl şekillendirdiğini araştırıyor. (Hasta Niklas Elmehed Nobel Ödülü Sosyal Yardımlaşma)

Bu yılki Nobel Edebiyat Ödülü'nün açıklanmasından önce, son yıllarda tartışmalara yol açan prestijli ödül, kapsayıcılığı ve kadın yazarları ve renkli yazarları tanımaması nedeniyle çağrıldı. Perşembe günü, Zanzibar'da doğan ve şu anda Birleşik Krallık'ta yaşayan 72 yaşındaki Abdulrazak Gurnah, Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan beşinci Afrikalı yazar oldu , Nijeryalı yazar Wole Soyinka (1986), Mısırlı Naguib Mahfouz (1988) ve Güney Afrikalı yazarlar Nadine Gordimer (1991) ve John M Coetzee'den (2003) sonra.

Nobel komitesi yaptığı alıntıda, Gurnah'nın kültürler ve kıtalar arasındaki uçurumdaki sömürgeciliğin etkilerine ve mültecinin kaderine uzlaşmaz ve merhametli bir şekilde nüfuz etmesini övdü.

Gurnah'nın işi

Ayrılış Hafızası (1987), Hacılar Yolu (1988), Cennet (1994), Denizde (2001), Çöl (2005), Çakıl Kalp (2017) dahil olmak üzere 10 roman ve birkaç kısa öykü ve denemenin yazarı ve, Son zamanlarda, Afterlives (2020), Gurnah'nın yazısı göçmen deneyimini ve sürgün ve kaybın kimlikleri ve kültürleri nasıl şekillendirdiğini araştırıyor.

Kitaplarının çoğu, yer değiştirme ve yabancılaşma ile uzlaşmaya çalışan, tutunmalarının zayıf olduğu toplumlara ve kültürlere bakan Afrikalı Arap kahramanları içeriyor. Örneğin, Booker Ödülü için kısa listeye alınan Paradise, İngiliz modernist yazar Joseph Conrad'ın Heart of Darkness'ına (1902) atıfta bulunur, çünkü kahramanı Yusuf, 19. yüzyılın sonlarında Doğu Afrika'da şiddetli bir sömürge yayılma döneminde olgunlaşır.

Gurnah, çalışmalarının çoğunda nostaljiden kaçınır ve sürekli değişen yer değiştirme kumlarında gizli olan gerilimi ve güvensizliği göstermek için tür mecazlarını alt üst eder. Booker Ödülü'ne aday gösterilen başka bir roman olan Deniz Kenarı'nda, mültecilerin hem hatırlama hem de unutma mücadelesini araştırıyor.

Bir personel, Londra'daki bir kitapçının vitrininde Zanzibar doğumlu romancı Abdulrazak Gurnah'ın Afterlives'inin bir yığın kopyasını sergiliyor. (AP)

İşlerin nasıl oldukları gibi olduğunu kesin olarak bilmek, önce bu oldu, sonra buna ve diğerine yol açtığını ve şimdi burada olduğumuzu kesin olarak söyleyebilmek zor. Dakikalar parmaklarımın arasından kayıp gidiyor. Bunları kendime anlatırken bile, bastırdığım şeylerin, hatırlamayı unuttuğum bir şeyin yankılarını duyabiliyorum, bu da daha sonra olmasını istemediğim halde anlatmayı çok zorlaştırıyor, diyor anlatıcılardan biri, Saleh, yeminli düşmanı adına sahte bir vize ile Birleşik Krallık'a sığınan Tanzanya'dan Müslüman bir adam.

Kaderin bir cilvesi olarak, yeni ülkeye yerleşmesine yardım etmesi için görevlendirilen kişi, o adamın oğludur ve aralarındaki acı, keskin kavgalarda, eski dünya ile yeni arasındaki gerilim şekillenir.

20. yüzyılın başlarında, Doğu Afrika'daki Alman egemenliği 1919'da sona ermeden önce, Gurnah'nın son eseri Afterlives, Cennetin öncülünden yola çıkıyor ve Almanlar için savaşmak üzere askere alınan Afrikalı Arap bir genç olan Hamza'nın kaderini araştırıyor. Birinci Dünya Savaşı.

Arka plan

Gurnah, Aralık 1948'de Hint Okyanusu kıyısındaki Zanzibar'da doğdu ve hala İngilizler tarafından yönetiliyor. Takımadalar 1963'te bağımsızlığını kazandığında, iktidardaki Arap azınlığı ile Afrikalı çoğunluk arasında bir iç karışıklık ve iç çekişme aşamasına girecekti. 1964'te Zanzibar Devrimi, meşruti hükümdar Sultan Cemşid Bin Abdullah'ın ve onun ağırlıklı olarak Arap olan görevlilerinin Afrikalı Sol eğilimli devrimciler tarafından devrilmesine tanık olacaktı.

Kanlı sonrasında, Zanzibar, Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti olurken, Araplar ve diğer azınlıklar acımasızca zulüm gördü ve bazı tahminlere göre ölü sayısı yaklaşık 20.000'e ulaştı.

Gurnah, 1968'de 18 yaşındayken adayı terk etti ve güvenli bir sığınak arayışında olan bir mülteci olan İngiltere'ye taşındı. Babası ölmeden kısa bir süre önce tanışacağı 1984 yılına kadar eve dönüp ailesiyle tanışamayacaktı.

Swahili ana dili olmasına rağmen, 21 yaşında yazmaya başladığında Gurnah, eğitiminin dili olan İngilizce'ye yöneldi. Doktora derecesini, yakın zamanda emekli olana kadar İngiliz ve Postkolonyal Edebiyat profesörü olduğu Canterbury Kent Üniversitesi'nden aldı. Sömürge sonrası ve diasporik edebiyata odaklanan akademik çalışması, özellikle vurgu yaparak, Nobel web sitesinden Soyinka, Ngũgĩ wa Thiong'o ve Salman Rushdie gibi yazarlardan bahseder.

Tanzanyalı yazar Abdulrazak Gurnah, Canterbury'deki evine geri döndü. (AP)

Gurnah, yazılarında ve röportajlarında, çok sayıda dilin, dinin ve kültürün yan yana geliştiği ve ifadesini Swahili, Arapça, Eserlerinde görünen Hintçe ve Almanca.

Esin

Gurnah, 2004 yılındaki Yazma ve Yer adlı makalesinde şöyle yazıyor: …evden ayrıldığımda, hırslarım basitti. Zorluk ve endişe, devlet terörü ve hesaplı aşağılama zamanıydı ve 18 yaşımdayken tek istediğim buradan ayrılıp başka bir yerde güvenlik ve tatmin bulmaktı. Yazma fikrinden daha uzak olamazdım. Birkaç yıl sonra İngiltere'de yazmak hakkında farklı düşünmeye başlamak, daha yaşlı olmakla, daha önce karmaşık olmayan şeyler hakkında düşünmek ve endişelenmekle ilgiliydi, ancak daha büyük bir kısmı orada hissettiğim ezici tuhaflık ve farklılık duygusuyla ilgiliydi. .

Bu süreçte tereddütlü ve el yordamıyla uğraşan bir şey vardı. Bana ne olduğunun farkında değildim ve bu konuda yazmaya karar verdim. Herhangi bir plan duygusu olmadan, biraz ıstırap içinde, gelişigüzel yazmaya başladım, ancak daha fazlasını söyleme arzusu beni bastırdı. Zamanla, yaptığım şeyin ne olduğunu merak etmeye başladım, bu yüzden durup düşünmek zorunda kaldım. Sonra, hafızadan yazdığımı ve bu hafızanın ne kadar canlı ve bunaltıcı olduğunu, İngiltere'deki ilk yıllarımın tuhaf ağırlıksız varlığından ne kadar uzak olduğunu fark ettim.

Bu tuhaflık, geride bırakılan bir hayatın, gelişigüzel ve düşüncesizce terk edilmiş insanların, o zaman göründüğü gibi, bir yer ve sonsuza dek kaybolmanın bir yolunun hissini yoğunlaştırdı. Yazmaya başladığımda, o kayıp hayat hakkında yazdığım şey, kayıp yer ve ondan hatırladığım şeydi.

Şimdi önemi

Küresel mülteci krizinin katlanarak arttığı bir zamanda, Gurnah'nın çalışması, hedeflenen topluluklara ve dinlere karşı ırkçılık ve önyargının baskı kültürlerini nasıl sürdürdüğüne dikkat çekiyor.

İsveç Akademisi Nobel Komitesi başkanı Anders Olsson, biyo-bibliyografik notunda, Gurnah'nın gerçeğe bağlılığının ve basitleştirmeden kaçınmasının çarpıcı olduğunu yazıyor. Bu, bireylerin kaderlerini büyük bir şefkat ve tavizsiz bir bağlılıkla takip ederken aynı zamanda onu kasvetli ve uzlaşmaz hale getirebilir.

Romanları, basmakalıp betimlemelerden geri tepiyor ve bakışlarımızı, dünyanın başka yerlerindeki pek çok kişinin aşina olmadığı, kültürel olarak çeşitlendirilmiş bir Doğu Afrika'ya açıyor. Gurnah'nın edebi evreninde her şey değişiyor - hatıralar, isimler, kimlikler. Bunun nedeni muhtemelen projesinin herhangi bir kesin anlamda tamamlanamamasıdır.

Bülten| Günün en iyi açıklayıcılarını gelen kutunuza almak için tıklayın

Arkadaşlarınla ​​Paylaş: